​Voor: ouders van kinderen (die stotteren, maar dat hoeft niet per se 😉)
Geschreven door: Femke de Smit van Stotterteam Tilburg
Leestijd: ca 6 minuten

‘Wat een mooie tekening heb jij gemaakt!’ ‘Wow, dat kan jij al goed!’ ‘Knap hoor!’ Hoe jonger kinderen zijn hoe enthousiaster vaak onze reacties op de creaties waar ze mee aan komen. Kinderen vragen er ook om: ‘Mama, kijk eens wat ik kan!’ en dan komen de reacties met ‘Wow!’ op het glijden van een glijbaan, het springen van een stoep of het maken van een radslag. Ik hoor het mezelf ook geregeld doen en tegelijkertijd weet ik dat het niet dé juiste manier is wanneer je je kind meer zelfvertrouwen wil geven. Maar complimentjes zijn toch goed? Ja én nee, lees hieronder hoe je bewuster complimentjes kan geven als je kind wat extra zelfvertrouwen kan gebruiken.

Automatische piloot

Laten we allereerst eens stil staan bij de oprechtheid van complimentjes aan kinderen. Ik ga in dit blog vooral uit van het voorbeeld van een tekening, maar het geldt voor alle complimentjes. Natuurlijk voel je als ouder van binnen een golf van trots als jouw kleintje voor het eerst met potlood wat op papier gekregen heeft. Er is ook niks mis mee om dat te uiten; het enthousiasme is waarschijnlijk wederzijds. Heerlijk om samen die mijlpaal te vieren. Na die eerste krasjes volgen natuurlijk meer tekeningen en op een gegeven moment kan er een fase komen dat je complimentjes op de automatische piloot gaan. Kindlief komt aan met een tekening en nog voordat je hem goed en wel bekeken hebt, rolt er al een ‘Mooi hoor!’ uit je mond. Herkenbaar?

Oprechte complimentjes

Hoe zorg je er dan voor dat je wel oprecht blijft? De tip is: bouw wat tijd in. Want wees eerlijk, je hebt al veel tekeningen gezien – of blokkentorens of legobouwwerken of koprollen – en bent er niet meer zo van ondersteboven als de eerste keer. Dus bouw tijd in om je reactie te kunnen ervaren en te formuleren.

Kijk naar wat je kind heeft gemaakt en stel eens wat vragen: ‘Hé jij hebt een tekening gemaakt, vertel eens?’ Of benoem eens wat je ziet: ‘Ik zie verschillende strepen en hier maakte jij een soort zon.’ De kans is groot dat je kind er hele ideeën bij heeft gehad of heel precies heeft nagedacht over kleuren of vormen. Dingen die je met een oppervlakkige blik niet herkend zou hebben.

Het leuke is dat er twee zaken gebeuren als je in gesprek gaat over een tekening: iets met je kind en iets met jou. Ten eerste: je kind wordt uitgenodigd te vertellen en voelt zich echt gezien en gehoord. Dat doet al veel meer dan één snel en oppervlakkig complimentje. Ten tweede: jij ziet beter waar je kind mee bezig is, waardoor een oprecht complimentje zo komt opborrelen.

Je kan bijvoorbeeld je eigen gevoel benoemen: ‘Ik word heel blij van jouw tekening.’. ‘Ik vind het superlief dat je deze tekening gemaakt hebt voor de juf.’. Of het kan gaan over de tekening zelf: ‘Nu zie ik het, dit zijn de vissen en die waren verdwaald, jij kan een soort verhaaltje tekenen, wat leuk!’ of ‘Wat heb jij goed nagedacht over welke kleuren je wilde gebruiken.’.

En natuurlijk hoef je niet alles mooi te vinden. Kinderen leren er meer van als je ze meeneemt in realistische reacties. ‘Jij hebt weer een regenboog getekend, wat leuk dat jij zo van regenbogen houdt, laat me eens zien hoe deze is geworden… mmm… ik vond die andere mooier, wat vind jij?’. Waarna je een gesprek aan kan gaan over dat smaken verschillen en dat het normaal is dat iets de ene keer mooier, beter, leuker is dan de andere keer. Of je geeft een suggestie voor verbetering: ‘Ik vind het nog een beetje kaal, misschien kan je daar nog wat wolkjes tekenen of vind jij hem wel af zo?’. Door ook naar de mening van je kind te vragen, laat je merken dat je serieus geïnteresseerd bent in zijn mening. En dát geeft vertrouwen.

Aandacht voor het resultaat

Naast oprechtheid is er nog iets interessants met complimentjes als ‘wat mooi’, ‘wat knap’, ‘goed gedaan’. Het zijn vaak reacties op het eindproduct, zoals een tekening, het maken van een spagaat, het springen van een schommel, het in elkaar zetten van een treinbaan. Enerzijds prima, want we stimuleren kinderen toe te werken naar een eindproduct en leren ze dat je inspanningen beloond worden. Er is niks mis met de ‘Wow wat mooi!’ bij de eerste tekening en bij tekeningen die je oprecht heel mooi vindt. Anderzijds schuilt er een risico in als we het te pas en te onpas roepen. Er is namelijk niet altijd een ‘goed’ of ‘mooi’ resultaat. Hoe ouder kinderen worden, hoe minder speciaal hun tekeningen blijken te zijn. Dat wat zij kunnen, kunnen anderen ook en zij kunnen het misschien nog wel mooier of sneller of groter. Kinderen gaan zichzelf dan vaak ook alleen nog beoordelen op hun resultaat. ‘Ik schoot uit, nu is die tekening mislukt, ik kan ook helemaal niet tekenen!’. Of ‘Het lukt me nooit, ik vergeet die pasjes steeds en Tessa kent de hele dans al uit haar hoofd!’. Hoe helpen we ze om vertrouwen te krijgen in zichzelf in plaats van hun ‘producten’?

Focus op het proces

Als we eens kijken naar wat er allemaal nodig is om bij zo’n eindproduct te komen, dan komen we veel werkwoorden tegen. Terug naar het voorbeeld van de tekening. Je moet nadenken of fantaseren over wat je wilt maken, je moet kiezen welke kleuren je gebruikt, je moet doorzetten wanneer het niet in één keer lukt, je moet je concentreren als je binnen de lijnen wil kleuren. Afhankelijk van de leeftijd kun je zo nog meer werkwoorden bedenken. En over al die werkwoorden kan je iets zeggen. Zoals de opmerking ‘Wow, jij hebt iets getekend!’ bij de allereerste tekening. Nog wat voorbeelden van complimentjes die je kan geven op het proces: ‘Wat heb jij goed nagedacht over wat je voor oma wilde tekenen’. ‘Ik vind het zo leuk om te zien hoeveel fantasie jij hebt!’. ‘Dat was niet makkelijk zeg, maar jij hebt goed volgehouden waardoor die haas toch gelukt is’. Het leuke is dat dit ook kan wanneer het eindproduct niet een nieuwe Picasso is. ‘Inderdaad, dat is erg jammer van die kras, en je had er nog zo lang aan gewerkt’.

En last but not least, waarom doen kinderen veel dingen die ze doen? Omdat ze het leuk vinden! Omdat ze spelen, plezier hebben. Dus ook daarop kunnen we ingaan. ‘Wat heb jij lekker zitten tekenen!’, ‘Jij kan je goed vermaken met de blokken.’, ‘Zoveel plezier heb je gehad om dit te maken.’, ‘Je hebt fijn gespeeld met de lego.’

Vertrouwen in zichZELF

Gaan we nog een stapje verder en kijken we eens naar wie het allemaal heeft gedaan of gemaakt, dan komen we bij je kind ZELF. Jouw kind heeft het zelf tenslotte gedaan. Stel jezelf eens de vraag: wie of hoe is hij of zij dat ze dit zo doet? Voorbeelden zijn: ‘Jij bent creatief!’, Wat ben jij een doorzetter’, ‘Jij bent echt grappig hoor!’, ‘Je bent net een echte kunstenaar!’, ‘Je moet wel slim zijn als je dit zo kan maken’. ‘Jij bent een lieve schat, dankjewel voor deze tekening!’.

Tot slot: er is geen goed of fout in hoe je complimenteert. Je kan wel bewust eens variëren. Probeer dat eens uit als je weer een mooie tekening krijgt van je kind en geef er een beetje meer zelfvertrouwen voor terug.

Ehm… en hoe zit het met stotteren?

Je hebt gelijk, het woord stotteren is hierboven nog geen één keer genoemd. Waarom? Omdat het eigenlijk helemaal niet uit maakt of een kind stottert of niet. Voor alle kinderen is het fijn als ze oprecht gezien worden in wat ze doen en in hoe ze zijn. In de therapie bij (jonge) kinderen die stotteren is dit vaak wel een thema wat meegenomen wordt. Want communiceren gaat uiteindelijk niet over wel of niet met een stotter spreken, maar over durven praten en over jezelf durven zijn.

©Stotterteam Tilburg – delen van deze tekst mag, graag zelfs! Vermeld dan wel de link en/of onze naam erbij.